Ngày 13/3, Văn phòng Báo chí Quốc vụ viện Trung Quốc ra “Báo cáo về Mỹ xâm phạm nhân quyền năm 2019” với hơn 20.000 từ, trong đó liệt kê về tình trạng xâm phạm nhân quyền ở Mỹ trên 7 lĩnh vực.
Theo truyền thông Trung Quốc, báo cáo nêu rõ, “Mỹ mỗi năm đều “chắp vá” báo cáo nhân quyền các nước hàng năm, tùy tiện bóp méo và chê bai tình hình nhân quyền của các nước và vùng lãnh thổ không phù hợp lợi ích chiến lược của nước mình, lại phớt lờ các việc xấu xâm phạm nhân quyền liên tục, hệ thống và trên diện rộng ở nước mình. Các quyền kinh tế-xã hội ở Mỹ thiếu sự bảo đảm cơ bản, phân hoá giàu nghèo là nghiêm trọng nhất trong các nước phương Tây. Các hoạt động khủng bố xảy ra trong nước Mỹ những năm qua đa phần liên quan đến bạo lực chủ nghĩa người da trắng thượng đẳng. Ngoài ra, Mỹ là nước mà phụ nữ phải đối mặt với hoàn cảnh nguy hiểm nhất trong các nước có thu nhập cao”.
Trong năm 2019, Mỹ đã sử dụng vấn đề nhân quyền đề gây sức ép lớn đối với Trung Quốc, như công bố các tài liệu, thông tin về việc TQ đàn áp nhân quyền. Tháng 9/2019, Thượng viện Mỹ thông qua Dự luật có tên là “Đạo luật Chính sách nhân quyền Duy Ngô Nhĩ 2019”, yêu cầu chính phủ Mỹ tích cực gây áp lực lên Liên hợp quốc và các tòa án quốc tế khác phải hành động về vấn đề nhân quyền tại Tân Cương và kêu gọi Bộ Thương mại Mỹ xem xét trừng phạt các quan chức chính quyền và các cá nhân chịu trách nhiệm thành lập và duy trì các “trung tâm đào tạo” ở vùng lãnh thổ cực tây của Trung Quốc. Ngoài ra, dự luật cũng yêu cầu Bộ Ngoại giao Mỹ công bố đánh giá hằng năm về quy mô và điều kiện của các “trung tâm đào tạo” Tân Cương nhằm giúp các quan chức quyết định mức độ nghiêm trọng của việc thi hành các lệnh trừng phạt hoặc lên án Bắc Kinh. Ngoài ra, hơn 30 nước dưới sự dẫn đầu của Mỹ đã lên án Trung Quốc “đàn áp” người Duy Ngô Nhĩ tại Tân Cương trong một sự kiện bên lề cuộc họp của Đại hội đồng Liên hợp quốc hồi tháng 9/2019. Động thái diễn ra chỉ một ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump kêu gọi chấm dứt đàn áp tự do tôn giáo trong một sự kiện khác bên lề cuộc họp thường niên của Đại hội đồng Liên hợp quốc. Ông Trump sau đó nhắc lại điều này trong bài phát biểu có phần chỉ trích Trung Quốc trước Đại hội đồng Liên hợp quốc. Tháng 10/2019, cả Hạ viện và Thượng viện Mỹ đã thông qua Đạo Luật Dân chủ và Nhân quyền Hồng Kông, nhằm khẳng định sự ủng hộ đối với người biểu tình tại Hồng Kông trong bối cảnh Chính phủ thân Bắc Kinh của Carrie Lam đẩy mạnh trấn áp phong trào đòi dân chủ tại trung tâm tài chính tối quan trọng này. Việc thông qua dự luật này là một bước quan trọng nhằm buộc những quan chức Trung Quốc và Hồng Kông phải chịu trách nhiệm khi làm xói mòn quyền tự trị và xâm phạm nhân quyền ở Hồng Kông. Đạo luật này yêu cầu hàng năm phải rà soát, để chứng thực về quyền tự trị của Hồng Kông với đại lục và từ đó, điều chỉnh các chính sách thương mại của Mỹ.Đạo luật cũng viết rằng, Mỹ nên chấp thuận thị thực cho cư dân Hồng Kông sang Mỹ, ngay cả khi họ đã bị bắt vì tham gia các cuộc biểu tình phi bạo động. Đạo luật cũng khẳng định, bất cứ ai “chịu trách nhiệm trong việc bắt cóc và tra tấn người dân, những người đang thực thi các quyền con người cơ bản, được quốc tế công nhận” cần bị cấm đến Mỹ, cũng như bị áp dụng các biện pháp trừng phạt. Tháng 11/2019, Mỹ công bố 403 trang tài liệu bằng tiếng Hoa về chủ trương, chính sách và hoạt động đàn áp người Duy Ngô Nhĩ của Trung Quốc. Theo đó, chính quyền Trung Quốc đã tiến hành chiến dịch trấn áp người Duy Ngô Nhĩ theo Hồi Giáo ở Tân Cương.
Đáp lại, Trung Quốc cũng có các động thái tượng tự đối với Mỹ. Bắc Kinh ra các báo cáo phản bác, đáp trả, đồng thời khẳng định những thành tựu trong cải thiện nhận quyền. Văn phòng báo chí Quốc Vụ Viện Trung Quốc (3/2019) đã công bố Sách Trắng về đấu tranh chống khủng bố, cực đoan và đảm bảo nhân quyền ở Tân Cương. Sách Trắng khẳng định Tân Cương là một phần lãnh thổ không thể tách rời của Trung Quốc, giới thiệu sự hình thành của chủ nghĩa khủng bố, chủ nghĩa cực đoan ở Tân Cương, sự vi phạm nhân quyền của các hành vi khủng bố bạo lực và cực đoan tôn giáo, đồng thời nhấn mạnh Trung Quốc sẽ kiên trì việc chống khủng bố mang tính phòng ngừa là nhiệm vụ hàng đầu, tổng kết kinh nghiệm và tiếp tục tích cực tham gia hợp tác quốc tế trong chống khủng bố. Sách Trắng khẳng định, chủ nghĩa khủng bố là kẻ thù chung của nhân loại, cũng là đối tượng đấu tranh chung của cộng đồng quốc tế. Đồng thời cho biết, thời gian gần đây, khu vực Tân Cương và nhiều tỉnh thành khác ở Trung Quốc đã chịu ảnh hưởng nghiêm trọng trước nhiều vụ tấn công khủng bố của ba thế lực, gồm: ly khai dân tộc, cực đoan tôn giáo và khủng bố bạo lực. Sách Trắng nhấn mạnh, cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa khủng bố và cực đoan ở Tân Cương phù hợp với tôn chỉ và nguyên tắc về chống khủng bố và bảo vệ những quyền cơ bản của con người của Liên hợp quốc. Bộ Ngoại giao, Quốc Vụ viện Trung Quốc liên tục ra các tuyên bố lên án, chỉ trích hành động của Mỹ. Bộ Ngoại giao Trung Quốc (9/2019) đã lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ việc Thượng viện Mỹ thông qua “Đạo luật Chính sách nhân quyền Duy Ngô Nhĩ 2019”. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh lên tiếng “đây không phải là lần đầu tiên các quan chức Mỹ chỉ trích một cách bừa bãi chính sách của Trung Quốc về Tân Cương trong sự coi thường sự thật. Đó là sự can thiệp trắng trợn vào các vấn đề nội bộ của Trung Quốc và chúng tôi phản đối và kiên quyết phản đối. Việc thành lập các trung tâm cải tạo tại Tân Cương hoàn toàn hợp pháp, nhằm mục đích cứu những người bị lừa dối hoặc thậm chí đã gia nhập lực lượng khủng bố và phạm tội nhẹ để giúp họ thoát khỏi tư tưởng cực đoan”. Ngoài ra bà Oánh còn chỉ trích các quan chức Mỹ “không quan tâm đến sự thật, bôi nhọ và chỉ trích tình hình nhân quyền ở Tân Cương và chính sách của Trung Quốc và cho rằng “sự can thiệp trắng trợn như vậy vào các vấn đề nội bộ của Trung Quốc sẽ chỉ khiến người dân Trung Quốc trở nên phẫn nộ hơn. Chúng tôi kêu gọi phía Mỹ hãy tôn trọng sự thật, hãy lý trí trở lại, loại bỏ tư duy chiến tranh lạnh, ngừng lấy các vấn đề liên quan tới Tân Cương như một cái cớ để can thiệp vào các công việc nội bộ của Trung Quốc, và chấm dứt ngay việc thúc đẩy dự luật này trở thành luật để tránh gây tổn hại cho mối quan hệ tổng thể giữa Trung Quốc và Mỹ”. Ngoài ra, Trung Quốc cũng triệu Đại diện ngoại giao của Mỹ để phản đối. Chính quyền Trung Quốc (19, 25/11/2019) đã triệu tập Đại sứ Mỹ tại Bắc Kinh để phản đối về việc thông qua dự luật ủng hộ phong trào dân chủ ở Hồng Kông. “Phía Trung Quốc cực lực yêu cầu Mỹ công nhận tình hình, ngay lập tức sửa chữa sai lầm, ngăn dự luật Hong Kong trở thành luật, dừng bất kỳ phát ngôn và hành động nào can thiệp vào công việc của Hong Kong cũng như can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc. Nếu không Mỹ sẽ hoàn toàn phải chịu mọi hậu quả phát sinh”, thông báo của Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết. Ủy ban Đối Ngoại của Quốc hội Trung Quốc ra tuyên bố về việc Thượng viện Mỹ thông qua“Dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hồng Công năm 2019”. Tuyên bố viết, “chặn đứng bạo lực và rối loạn, khôi phục trật tự xã hội là nhiệm vụ cấp bách nhất hiện nay của Hồng Công, là dân ý rộng rãi nhất và nhân quyền lớn nhất của xã hội Hồng Công. Thượng viện Mỹ dưới sự cổ xúy của một số ít nghị sĩ chống Trung Quốc, không những không lên án tội phạm bạo lực khiến người rùng rợn, mà ngược lại chống lưng cho phần tử bạo lực dựa trên danh nghĩa nhân quyền và dân chủ, bộc lộ đầy đủ sự giả dối cực độ và áp dụng tiêu chuẩu kép trắng trợn trên vấn đề nhân quyền và dân chủ của Quốc hội Mỹ”.